Postępowanie nakazowe, a upominawcze
W zależności od okoliczności sprawy, charakteru roszczenia i dowodów, którymi dysponujemy, spór może zostać rozpoznany w postępowaniu nakazowym, upominawczymi lub uproszczonym.
Na czym polega postępowanie nakazowe?
Zgodnie z art. 4841 kodeksu postępowania cywilnego sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na wniosek powoda zgłoszony w pozwie. Tym samym sąd nie wszczyna tego postępowania z urzędu. Powód zawsze ma prawo żądać wydania nakazu zapłaty, jednak jego wniosek może być uwzględniony jedynie wówczas, gdy zostaną spełnione przesłanki określone w art. 485 § 1kodeksu postępowania cywilnego. Według tego przepisu nakaz zapłaty wydaje się wówczas, gdy fakty uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
Ponadto nakaz zapłaty jest wydawany przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości, na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w sensie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Wydanie nakazu zapłaty może zostać zaskarżone, jednak już od chwili wydania jest tytułem zabezpieczenia, który można wykonać bez nadawania klauzuli wykonalności.
Kiedy można skorzystać z postępowania upominawczego?
Do postępowania nakazowego, pod wieloma względami podobne jest postępowanie upominawcze. Również w tym przypadku celem jest wydanie nakazu zapłaty.
Jednak w tym przypadku sąd samodzielnie bada, czy zachodzą przesłanki do wydania nakazu zapłaty.
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym nie może zostać wydany, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne, twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość i zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego.
W związku z powyższym, wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym nie następuje automatycznie, gdy tylko powód złoży pozew mający na celu dochodzenie roszczeń pieniężnych lub rzeczy zamiennych. Sąd zawsze ma obowiązek przeanalizować sprawę – a mówiąc dokładniej złożone w niej dokumenty, w tym sam pozew.
Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym lub upominawczym zamyka sprawę tylko wówczas, gdy pozwany nie wniesie sprzeciwu. Jeżeli to czyni, trzeba liczyć się z tym, że sprawa zostanie rozpatrzona na zasadach ogólnych.
Zalety i wady postępowania upominawczego
Jak w każdym systemie, tak i w przypadku postępowania upominawczego można wskazać zalety, jak i wady takiego rozwiązania. Do podstawowych zalet zaliczyć można:
ï Brak rozprawy (posiedzenie niejawne),
ï Brak obowiązku przedstawiania dowodu wskazującego dług,
ï Zwrot z urzędu 3/4 opłaty sądowej (jeśli pozwany nie wniesie sprzeciwu od nakazu zapłaty),
ï Tok sprawy może przyjąć inne tryby (sąd uznając, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznacza rozprawę).
Główne wady postępowania upominawczego, to:
ï Ścisła, określona opłata od pozwu (5% dochodzonej kwoty),
ï Brak możliwości udowodnienia winy bez “twardych” dowodów.
Zalety i wady postępowania nakazowego
Do najważniejszych zalet postępowania nakazowegonależą:
ï Brak rozprawy (posiedzenie niejawne),
ï Niska opłata od pozwu (niższa niż w przypadku postępowania upominawczego) – 1,25% dochodzonej kwoty,
ï Sąd rozstrzyga sprawę, wydając nakaz zapłaty,
ï Sąd uznając, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznacza rozprawę,
ï Nakaz zapłaty stanowi tytuł zabezpieczenia wykonalny (bez konieczności nadawania klauzuli wykonalności).
Podsumowując, postępowanie upominawcze jest na pewno szybsze i prostsze od nakazowego, jednak okoliczności nie zawsze pozwalają na przeprowadzenie sprawy w tym trybie.