Małoletnie dzieci i rozwód
Sytuacja, gdy w trakcie trwania małżeństwa urodziły się dzieci, a w chwili rozwodu rodziców są małoletnie jest powszechna. W związku z tak zaistniałą okolicznością, konieczne jest uregulowanie władzy rodzicielskiej, a także kontaktów z dziećmi po uzyskaniu wyroku rozwodowego.
Władza rodzicielska jest ogółem praw i obowiązków rodziców względem dziecka. Ma ona na celu zapewnienie dziecku należytej pieczy i strzeżenie jego interesów.
Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. Warianty jakie mogą wystąpić to:
ï pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom – wówczas ustala się, przy którym z rodziców dziecko ma mieć miejsce zamieszkania,
ï pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczenie zaś władzy rodzicielskiej drugiemu do określonych decyzji w sprawach dziecka (edukacja, leczenie) i/lub przez nadzór kuratora- wówczas dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu mającym pełną władzę rodzicielską,
ï ograniczenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom- następnie ustalenie, przy którym z rodziców dziecko ma mieć miejsce zamieszkania,
ï pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, zawieszenie zaś władzy rodzicielskiej drugiemu (gdy drugi rodzić odbywa karę pozbawienia wolności, jest poważnie chory, co uniemożliwia mu czasowo wykonywanie władzy) – wtedy dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu mającym pełną władzę rodzicielską,
ï pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, pozbawienie zaś drugiego władzy rodzicielskiej (w sytuacji poważnych nieprawidłowości w wykonywaniu władzy rodzicielskiej u jednego rodzica) – wtedy dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu, któremu przysługuje władza rodzicielska.
Innym wariantem jest ustalenie pieczy naprzemiennej:
Piecza naprzemienna wykonywana w systemie tydzień/ tydzień, dwa tygodnie/ dwa tygodnie, inne. Nadto, uregulować należy okoliczności związane z edukacją czy podróżami do placówek edukacyjnych. Ustalając pieczę naprzemienną, należy ustalić także miejsce zamieszkania małoletniego dziecka (jedno). Koniecznym jest również orzeczenie o alimentacji, praktycznie w przypadku orzekania o pieczy naprzemiennej, najczęściej na zgodny wniosek stron, zasądza się symboliczną wysokość alimentów (np.100 zł).
Alimenty na małoletnie dziecko
Alimenty na małoletnie dzieci to jeden z najważniejszych obowiązków rodziców, mający na celu zapewnienie dziecku odpowiednich warunków do rozwoju oraz zabezpieczenie jego podstawowych potrzeb.
Zgodnie z art. 133. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Sąd w wyroku określa kwotę w skali miesiąca.
Poziom usprawiedliwionych potrzeb dzieckazależy od wieku małoletniego, jego stanu zdrowia i zainteresowań, zatem wysokość zasądzonych alimentów ma charakter indywidualny. Z perspektywy małoletniego dziecka usprawiedliwione są wszystkie potrzeby, których zaspokojenie pozwoli dziecku osiągnąć poziom równej stopy życiowej z rodzicami, co oznacza, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w których sami żyją.
Wysokość alimentów na rzecz dziecka powinna być ustalona w stosunku do obecnych potrzeb dziecka, nie mogą być uwzględnione potrzeby przewidywane dopiero w przyszłości. W sytuacji upływu czasu, zwiększenia się potrzeb małoletniego lub polepszenia sytuacji finansowej zobowiązanego, dziecko może żądać podwyższenia uprzednio zasądzonych alimentów. Wówczas reprezentowane jest przez przedstawiciela ustawowego, tj. przeważnie rodzica, z którym zamieszkuje. Uprawniony do alimentów musi określić w pozwie wysokość kwoty jakiej żąda oraz przedstawić odpowiednie dowody i argumenty.
Alimenty a osobiste starania jednego z rodziców
Alimentacja może też polegać na podejmowaniu przez osobę zobowiązaną, czyli rodzica osobistych starań względem dziecka, takich jak pielęgnacja w chorobie, przygotowywanie posiłków, odprowadzanie na zajęcia szkolne, pomoc w nauce, dbanie o czystość, wspólne zabawy, codzienna troska i wychowanie – co polega na zapewnieniu odpowiedniego kształcenia, rozwoju i rozrywek.
Brak sprawowania osobistej pieczy nad dzieckiem wpływa zatem na zakres obowiązku alimentacyjnego rodzica w tym sensie, że będzie on zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych w wyższej wysokości, niż rodzic, który sprawuje pieczę nad dzieckiem i swój obowiązek alimentacyjny wykonuje w części lub w całości poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka.