Rozwód

Co musi zawierać pozew o rozwód?

Elementy obligatoryjne:

1)    żądanie rozwiązania małżeństwa ze wskazaniem czy sąd ma orzekać co do winy za rozkład pożycia czy nie

2)    jeśli strony mają małoletnie dzieci, żądanie dotyczące władzy rodzicielskiej w tym miejsca zamieszkania dziecka, kontaktów z dzieckiem i alimentacji

3)    żądanie do ustalenia sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania/ domu 

4)    oświadczenie czy strony korzystały z mediacji bądź innych alternatywnych form rozwiązywania sporów 

Elementy fakultatywne:

1)    żądanie dokonania podziału majątku wspólnego 

2)    żądanie alimentów na rzecz małżonka 

3)    wnioski o zabezpieczenie 

4)    wnioski o rozstrzygnięcie kwestii opiekuńczych ( art. 107 § 1 i 2 k.r.o.)

5)    wniosek o skierowanie stron do mediacji 

Orzeczenie o winie

Rozwód z orzeczeniem o winie oznacza, że Sąd po przeprowadzeniu postępowania w przedmiocie rozwiązania małżeństwa przez rozwód, orzeka o tym, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. 

W prawie rodzinnym nie istnieje legalna definicja tego pojęcia. Przyjmuje się, że wina to odpowiedzialność małżonka za to, że pomiędzy stronami nie ma już żadnej więzi (duchowej, fizycznej, gospodarczej). Wyróżnia się trzy warianty:

– rozwód z orzeczeniem o winie żony,

– rozwód z orzeczeniem o winie męża,

– rozwód z orzeczeniem o winie obu stron.

Jeśli chcemy, aby sąd orzekł rozwiązanie małżeństwa z orzeczeniem o winie, koniecznym jest wykazanie owej winy (art. 6 k.c.) poprzez dowody osobowe (świadkowie) oraz dowody z dokumentów (sprawozdanie z czynności detektywistycznych – raport detektywistyczny, Print Screen korespondencji, listy, wiadomości SMS, billing, prawomocny wyrok karny)

Czy warto? 

Przede wszystkim należy ocenić okoliczności i stan faktyczny konkretnej sprawy. 

NIE, jeśli głównym powodem jest podjęcie starań o wygranie sprawy rozwodowej z orzeczeniem o winie współmałżonka jedynie dla chęci zemsty.

TAK, jeśli ma stanowić furtkę do uzyskania alimentów od byłego małżonka.

Nadto, należy wspomnieć, iż orzeczenie o winie wpływa na kwestię alimentów dla dzieci, bowiem obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania dzieci spoczywa na każdym z rodziców, stosownie do jego możliwości zarobkowo-majątkowych i jest niezależny od winy w rozpadzie małżeństwa. Orzeczenie o winie nie przekłada się także na sposób podziału majątku wspólnego stron i nie ma wpływu na powierzenie władzy rodzicielskiej nad dziećmi i na ustalenie z nimi kontaktów (orzeczenie o winie nie oznacza, że małżonek uznany za winnego jest złym rodzicem)

Władza rodzicielska 

Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Warianty: 

1)    pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom – wtedy ustalenia, przy którym z rodziców dziecko ma mieć miejsce zamieszkania 

2)    pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczenie zaś władzy rodzicielskiej drugiemu do określonych decyzji w sprawach dziecka (edukacja, leczenie) i/lub przez nadzór kuratora- wówczas dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu mającym pełną władzę rodzicielską 

3)    ograniczenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom- wtedy ustalenie, przy którym z rodziców dziecko ma mieć miejsce zamieszkania 

4)    pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, zawieszenie zaś władzy rodzicielskiej drugiemu (gdy drugi rodzić odbywa karę pozbawienia wolności, jest poważnie chory, co uniemożliwia mu czasowo wykonywanie władzy) – wtedy dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu mającym pełną władzę rodzicielską 

5)    pozostawienie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, pozbawienie zaś drugiego władzy rodzicielskiej (w sytuacji poważnych nieprawidłowości w wykonywaniu władzy rodzicielskiej u jednego rodzica)- wtedy dziecko ma miejsce zamieszkania przy rodzicu, któremu przysługuje władza rodzicielska 

Piecza naprzemienna:

Jest wykonywana w systemie tydzień/ tydzień, dwa tygodnie/ dwa tygodnie, inne. Nadto, uregulować należy okoliczności związane z edukacją, podróżami do placówek edukacyjnych itp. Ustalając pieczę naprzemienną, należy ustalić także miejsce zamieszkania małoletniego dziecka (jedno). Koniecznym jest również orzeczenie o alimentacji, praktycznie w przypadku orzekania o pieczy naprzemiennej, najczęściej na zgodny wniosek stron, zasądza się symboliczną wysokość alimentów (np.100 zł) 

Alimenty

Na małoletnie dziecko 

Art.  133.  k.r.o 

§  1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

§  2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

§  3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Na małżonka 

Art.  60. K.r.o. 

§  1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

§  2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

§  3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Zabezpieczenie roszczeń 

 Wniosek o zabezpieczenie można złożyć odnośnie:

1)    władzy rodzicielskiej, w tym miejsca zamieszkania dziecka (ale nie odnośnie do rozstrzygnięć o istotnych sprawach dziecka) 

2)    kontaktów z dzieckiem ( w tym zagrożenie zasądzeniem sumy pieniężnej za brak realizacji kontaktów) 

3)    alimentacji (zaspokojenie potrzeb rodziny – art. 27 k.r.o.) 

4)    żądania ustalenia sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania/ domu 

Podział majątku 

Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. O tym więcej (….)

Dokumenty

Podstawowym dokumentem jest aktualny odpis skrócony aktu małżeństwa i odpis skrócony aktu urodzenia dziecka/dzieci.

Dowody na okoliczność rozkładu pożycia.

W przypadku znęcania się fizycznego i psychicznego- prawomocny skazujący wyrok karny.

Piecza naprzemienna 

Porozumienie rodzicielskie w sprawie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, utrzymywania kontaktów z dzieckiem oraz ponoszenia kosztów utrzymania dziecka pomiędzy rodzicami żyjącymi w rozłączeniu (z reguły niebędącymi małżeństwem), czyli tzw. plan wychowawczy, to dokument, który może zostać złożony przez strony w sprawie o władzę rodzicielską toczącą się przed sądem rejonowym. Celem tego dokumentu jest wykazanie sądowi, że rodzice małoletniego dziecka (bądź dzieci) rozstający się bądź żyjący w rozłączeniu potrafią współpracować na płaszczyźnie rodzicielskiej. W takim przypadku sąd z reguły nie ingeruje we władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem stron, pozostawiając jej wykonywanie obojgu rodzicom. Natomiast brak porozumienia pomiędzy rodzicami może skutkować ograniczeniem władzy rodzicielskiej temu rodzicowi, z którym dziecko nie mieszka bądź nie będzie mieszkać na stałe. Sąd uwzględnia porozumienie rodzicielskie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. W praktyce zawarcie porozumienia to z reguły gwarancja uwzględnienia przez sąd zgodnej woli rozstających się bądź żyjących w rozłączeniu rodziców. Jedynie ewidentnie naruszające dobro dziecka rozstrzygnięcia zawarte w porozumieniu rodzicielskim mogłyby zostać zakwestionowane przez sąd.

O tym więcej (..)

Zgodnie z art. 107 § 2 k.r.o. w razie braku porozumienia pomiędzy rodzicami sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Jeżeli porozumienie rodzicielskie jest zawierane w związku z toczącą się przed sądem rejonowym sprawą o władzę rodzicielską, sąd w postanowieniu kończącym sprawę ureguluje kwestię władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem. Może natomiast na zgodny wniosek stron nie orzekać o kontaktach z dzieckiem.

Porozumienie rodzicielskie może zostać również zawarte przez rozstających się bądź żyjących w rozłączeniu rodziców niezależnie od tego, czy pomiędzy rodzicami toczy się sprawa sądowa o władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem. W takim przypadku dokument ten służy rodzicom wyłącznie jako wyraz ich zgodnych ustaleń dotyczących wychowywania wspólnego potomstwa, nie będąc jedynie formalnym wymogiem związanym z toczącą się sprawą sądową.

W porozumieniu rodzicielskim można zawrzeć uregulowania dotyczące alimentacji, choć nie jest to obligatoryjne.

Sąd właściwy

Sąd rejonowy prowadzący postępowanie w sprawie o władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem (w tym o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka).

Sposób zawarcia porozumienia rodzicielskiego

1) przez wzajemne ustalenia stron bez pomocy mediatora,

2) w ramach mediacji:

a) prywatnych (strony zgodnie decydują o skorzystaniu z mediacji i wybierają mediatora),

b) sądowych (na skutek skierowania stron do mediacji przez sąd; osoba mediatora wybrana przez sąd).

Praktyczne zastosowanie – kiedy warto, a kiedy nie

Porozumienie rodzicielskie warto zawrzeć wówczas, gdy pomiędzy stronami istnieje płaszczyzna współpracy rodzicielskiej albo przynajmniej jest szansa, by taką płaszczyznę zbudować. W sytuacji silnego konfliktu z reguły porozumienia nie uda się wypracować.

Dla kogo

 Dla rozstających się bądź żyjących w rozłączeniu rodziców (niekiedy byłych małżonków), mających małoletnie dziecko bądź dzieci, chcących w sposób ugodowy wykonywać władzę rodzicielską nad potomstwem oraz współpracować w innych obszarach związanych z dziećmi.

Zalety

Można wskazać na wiele zalet uregulowania kwestii związanych z wychowaniem wspólnych dzieci rozstających się bądź żyjących w rozłączeniu rodziców w porozumieniu rodzicielskim, takich jak:

1) budowanie płaszczyzny współpracy rodzicielskiej;

2) zapewnienie dzieciom stabilnych warunków wychowawczych;

3) poczucie sprawczości w stosunku do regulacji zawartych w porozumieniu daje znacznie większe szanse realizacji wspólnych ustaleń.

Wady

Porozumienie rodzicielskie, nawet wówczas, gdy było złożone do akt toczącej się sprawy i uzyskało akceptację sądu, nie ma mocy orzeczenia sądu, w przeciwieństwie do ugody zawartej przed sądem bądź przed mediatorem. Oznacza to, że brak realizacji poszczególnych uregulowań porozumienia może skutkować koniecznością wytoczenia sprawy sądowej, np. o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, o podwyższenie alimentów czy o uregulowanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Jeżeli porozumienie rodzicielskie jest zawierane w związku z toczącą się przed sądem rejonowym sprawą o władzę rodzicielską, sąd w postanowieniu kończącym sprawę ureguluje kwestię władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem. Sąd nie może natomiast w tym samym postępowaniu orzec o alimentacji, gdyż sprawy o alimenty toczą się w trybie procesowym, zaś sprawy o władzę rodzicielską czy kontakty z dzieckiem – w trybie nieprocesowym.

Komentarz do konkretnych rozwiązań

Rodzaj dokumentu

Wzajemne ustalenia stron przybierające formę dokumentu należy oznaczyć, wskazując na rodzaj tego dokumentu. W tym przypadku właściwym oznaczeniem jest „Porozumienie rodzicielskie” albo „Plan wychowawczy”.

Miejsce i data

W porozumieniu należy wskazać miejsce i datę jego zawarcia.

Strony

W porozumieniu należy oznaczyć jego strony. Wystarczającym oznaczeniem jest podanie imion i nazwisk. Oznaczenie stron można również uzupełnić o adresy stron, ewentualnie także numery PESEL.

Dziecko

W porozumieniu należy wskazać z imienia i nazwiska małoletnie dziecko (dzieci), którego (których) porozumienie dotyczy.

Miejsce zamieszkania dziecka

W porozumieniu należy wskazać, jakie są ustalenia stron co do miejsca zamieszkania dziecka – czy dziecko będzie na stałe mieszkać z ojcem, czy z matką.

Władza rodzicielska (decyzje w sprawach dziecka); dokumentacja dotycząca dziecka

Ważnym elementem porozumienia jest ustalenie, w jaki sposób rozstający się małżonkowie będą wykonywać władzę rodzicielską nad dzieckiem, w tym podejmować decyzje w sprawach dziecka. Standardowym rozwiązaniem jest ustalenie, że władza rodzicielska będzie przysługiwać obojgu rodzicom, zaś decyzje o charakterze bieżącym będą podejmowane przez rodzica sprawującego w danym czasie pieczę nad potomkiem, natomiast decyzje o istotnych sprawach w życiu dziecka będą podejmowane wspólnie przez oboje rodziców. Można wymienić – chociażby przykładowo – w jakich konkretnie istotnych sprawach dotyczących dziecka rodzice będą decydować wspólnie. Trzeba pamiętać, że sąd orzekający w sprawie o rozwód bądź separację nie jest związany wolą stron wyrażoną w porozumieniu rodzicielskim – przychyla się do ustaleń stron, jeżeli – w ocenie sądu – są zgodne z dobrem dziecka. Dotyczy to w szczególności kwestii władzy rodzicielskiej – to sąd ostatecznie rozstrzyga w wyroku, czy pozostawi władzę rodzicielską nad dzieckiem obojgu rodzicom, czy też dokona jakiejś ingerencji w jej wykonywanie (ograniczy władzę rodzicielską, zawiesi ją, a w skrajnych przypadkach jej pozbawi).

W porozumieniu warto ustalić, u którego z rodziców będzie znajdować się dokumentacja dotycząca dziecka – można tu przyjąć rozwiązanie, że cała dokumentacja będzie u jednego z rodziców, z reguły tego, przy którym dziecko ma miejsce zamieszkania. Rzadziej stosuje się rozwiązanie, zgodnie z którym część dokumentacji znajduje się u jednego rodzica, część u drugiego (np. dowód osobisty dziecka u ojca, paszport – u matki).

Sąd orzekający w sprawie o władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem nie jest związany wolą stron wyrażoną w porozumieniu rodzicielskim – przychyla się do ustaleń stron, jeżeli – w ocenie sądu – są zgodne z dobrem dziecka. Ta dyrektywa, którą ma kierować się sąd rodzinny, nabiera szczególnej aktualności w sprawach, w których rodzice decydują, by ich wspólne małoletnie dziecko było wychowywane w systemie pieczy naprzemiennej. Dlatego ważny jest w takiej sprawie przebieg postępowania dowodowego – przede wszystkim dowód z przesłuchania stron, ewentualnie przesłuchanie świadka bądź świadków na okoliczność sytuacji opiekuńczo-wychowawczej małoletnich dzieci. Może też tak się zdarzyć, że sąd zleci kuratorowi sądowemu sporządzenie sprawozdania w miejscu zamieszkania bądź miejscach zamieszkania rodziców celem ustalenia, jaka jest sytuacja dzieci. Jeżeli w wyniku przeprowadzenia takich dowodów sąd dojdzie do wniosku, że rzeczywiście rozstający się bądź żyjący w rozłączeniu rodzice potrafią zgodnie współdziałać przy wychowywaniu dzieci, uwzględni ustalenia stron o pieczy naprzemiennej w postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie.

W porozumieniu, w którym rodzice decydują o modelu pieczy naprzemiennej nad dzieckiem, z reguły znajduje się postanowienie, zgodnie z którym decyzje dotyczące bieżących spraw dziecka mają być podejmowane przez rodzica sprawującego w danym czasie bezpośrednią pieczę nad dzieckiem, natomiast decyzje dotyczące istotnych spraw dzieci mają być podejmowane wspólnie.

Piecza naprzemienna

Harmonogram pieczy naprzemiennej może zostać uregulowany przez rodziców w różny sposób. Dominuje model opieki tydzień na tydzień bądź dwa tygodnie na dwa tygodnie, rzadziej miesiąc na miesiąc. W wyjątkowych sytuacjach interwały mogą być jeszcze dłuższe, np. pół roku czy rok, kiedy jedno z rodziców mieszka w znacznej odległości od drugiego, w tym za granicą. Przy interwałach dłuższych niż tydzień warto pomyśleć o uregulowaniu kontaktów dzieci z tym rodzicem, z którym akurat nie przebywają – rozłąka z jednym z rodziców na dwa tygodnie czy miesiąc nie wydaje się korzystna dla dziecka.

Alimenty

Należy pamiętać, że w sprawie o władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem sąd nie może rozstrzygać o alimentacji. Wynika to z kwestii proceduralnych – sprawy o alimenty toczą się w trybie procesowym, zaś sprawy o władzę rodzicielską czy kontakty z dzieckiem – w trybie nieprocesowym. By uzyskać rozstrzygnięcie sądowe w kwestii alimentacji, należy zatem wytoczyć odrębną sprawę o alimenty. Rozwiązaniem może być nadanie porozumieniu rodzicielskiemu formy ugody zawartej przed mediatorem, która po zatwierdzeniu przez sąd ma moc orzeczenia sądu, tj. nadaje się do przymusowego wykonania w trybie egzekucji.

Jeżeli toczy się sprawa o alimenty, sąd musi wskazać w wyroku konkretną kwotę świadczenia alimentacyjnego. Zamieszczane w porozumieniach rodzicielskich dodatkowe zobowiązania rodziców dotyczące alimentacji nie nadają się do przymusowego egzekwowania, są jedynie dżentelmeńską deklaracją. Zatem jeżeli masz zaufanie do drugiej strony, że będzie te honorowe zobowiązania realizować, można zgodzić się na takie rozwiązanie. Jeśli nie, zadbaj o to, by te dodatkowe świadczenia określić kwotowo i zsumować z ustaloną stałą sumą pieniężną, jaka ma być uiszczana tytułem alimentów.

Fakt, że strony porozumiały się co do wychowywania potomstwa w systemie pieczy naprzemiennej, nie oznacza, że model ten automatycznie znosi obowiązek alimentacyjny wyrażający się w kwocie uiszczanej przez jednego z rodziców do rąk drugiego. Rzeczywiście, z reguły w przypadku pieczy naprzemiennej rodzice nie płacą sobie alimentów – każde z nich w miarę swoich możliwości i potrzeb dziecka ponosi jego koszty utrzymania. Nie oznacza to jednak, że ustalenia stron bądź rozstrzygnięcie sądu nie mogą być inne – czyli że jedno z rodziców, mimo sprawowania opieki nad potomstwem w takim samym wymiarze czasu i pokrywania w tych okresach kosztów jego utrzymania, będzie dodatkowo alimentować dziecko. Może bowiem się zdarzyć (i zdarza się niejednokrotnie), że jedno z rodziców jest lepiej sytuowane, ma lepszą pracę, uzyskuje większe dochody. Zasadne jest w takim przypadku, by – dążąc do zapewnienia dziecku podobnego standardu życia u każdego z rodziców oraz zaspokojenia wszystkich jego usprawiedliwionych potrzeb – rodzic o większych możliwościach finansowych i majątkowych partycypował w kosztach utrzymania dziecka ponoszonych w okresach, gdy latorośl jest u drugiego rodzica. W wyroku kończącym sprawę o rozwód bądź separację sąd jest zobligowany do zamieszczenia rozstrzygnięcia dotyczącego alimentowania małoletnich wspólnych dzieci stron. W przypadku pieczy naprzemiennej z reguły rozwiązuje to w ten sposób, że ustala miejsce zamieszkania dziecka przy jednym z rodziców, od drugiego zaś zasądza symboliczne alimenty (100–200 zł), czyniąc zadość treści art. 58 § 1 k.r.o., która wskazuje, jakie obligatoryjne rozstrzygnięcia sąd musi uwzględnić w wyroku rozwodowym. Jednym z tych must-be jest orzeczenie co do alimentów na małoletnie dziecko (dzieci) rozwodzących się małżonków.

Jeżeli natomiast toczy się sprawa o alimenty przed sądem rejonowym, rodzice zaś zawarli porozumienie rodzicielskie dotyczące pieczy naprzemiennej, sąd również w wyroku kończącym postępowanie może rozstrzygnąć o konkretnej kwocie alimentów uiszczanych przez jednego z rodziców do rąk drugiego, choć może też w takim przypadku powództwo o alimenty oddalić. Koncyliacyjnym rozwiązaniem może okazać się ugoda sądowa, w której możliwe jest zamieszczenie bardziej „miękkich” rozwiązań, m.in. obowiązków jednego z rodziców do pokrywania kosztów utrzymania dziecka w formie tzw. płatności bezpośrednich, uiszczanych nie do rąk drugiego rodzica, lecz na rzecz podmiotów świadczących usługi zaspokajające potrzeby potomstwa (np. czesne za przedszkole czy szkołę, opłaty za zajęcia dodatkowe, za wyjazdy wakacyjne, za leczenie).

Postanowienia końcowe

W części zatytułowanej „Postanowienia końcowe” można zawrzeć różnego typu postanowienia, przede wszystkim dotyczące liczby egzemplarzy, w jakiej dokument został sporządzony, a także trybu dokonywania ewentualnych zmian bądź weryfikacji porozumienia po upływie określonego czasu.

Egzemplarze porozumienia

W zależności od tego, na jakim etapie porozumienie jest zawierane (czy przed wszczęciem sprawy o rozwód bądź separację, czy też w toku postępowania), sporządzane jest z reguły w dwóch bądź w trzech egzemplarzach. W tym ostatnim przypadku trzeci egzemplarz jest składany do akt sprawy sądowej.

Zmiany porozumienia

W porozumieniu można uwzględnić postanowienie dotyczące trybu dokonywania jego ewentualnych zmian. Zalecany jest tryb pisemny.

Podpisy stron

Porozumienie powinno zostać podpisane przez obydwie strony.

Pytania i odpowiedzi:

1. Jak z punktu widzenia strategii procesowej i ew. prekluzji dowodowej wygląda sytuacja, w której składamy pozew bez orzekania o winie (przy tym np. awizując jedynie, że upatrujemy się winy drugiej strony w rozpadzie pożycia, jednak gwoli szybkiego zakończenia sprawy, odstępujemy od tego żądania), a w odpowiedzi na nasz pozew jest zgłoszone żądanie orzeczenia winy powoda. Czy wówczas możemy bezproblemowo złożyć wniosek o ustalenie winy drugiej strony i czy mamy otwarty termin do zgłoszenia wniosków dowodowych na ustalenie winy drugiej strony?

Takie działanie jest powszechne. Czasami zdarza się, ż strona inicjująca postępowanie z różnych przyczyn dąży do pokojowego rozwiązania małżeństwa i składa „kulturalny” pozew. Jeżeli jednak odpowiedź na pozew będzie waleczna, jak najbardziej można swoje stanowisko zmienić, w tym zgłosić nowe twierdzenia i wnioski dowodowe. Nie zdarzyło mi się, by w takiej sytuacji sąd uznał te nowe twierdzenia i dowody za spóźnione.

2. Czy w trakcie zawieszenia władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców wszelkie decyzje w sprawach dziecka podejmuje samodzielnie rodzic posiadający pełną władzę rodzicielską?

Tak, oczywiście. Zawieszenie władzy rodzicielskiej oznacza, że temu rodzicowi nie przysługuje władza rodzicielska. Jest to podobne do pozbawienia władzy rodzicielskiej, tyle że w przypadku zawieszenia mamy do czynienia z przemijającą przeszkodą do wykonywania władzy rodzicielskiej.

3. Jak wygląda przejście z nieorzekania o winie (pierwotnie w pozwie) na żądanie uznania wyłącznej winy małżonka? Czy lepiej w razie przewidywania takiej możliwości już w pozwie zawrzeć odpowiednie elementy?

Nie ma takiej konieczności, bo czasami strona dąży do ugodowego rozwodu, a nawet delikatne sygnalizowanie w pozwie winy drugiej może te zamierzenia zniszczyć i rozsierdzić drugą stronę. Jeżeli odpowiedź na pozew będzie „wojenna”, zawsze strona powodowa zdąży zmienić swoje stanowisko, w tym złożyć odpowiednie wnioski dowodowe.

4. Część sądów ustala nie tyle miejsce zamieszkania dziecka, tylko miejsce pobytu dziecka. Zgodnie z art. 26 k.c. miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Czyli ustalenie miejsca pobytu wyznacza miejsce zamieszkania dziecka?

Rzeczywiście w niektórych wyrokach sąd ustala miejsce pobytu dziecka, w innych – miejsce zamieszkania dziecka. Uważam, że ta pierwsza praktyka jest nieprawidłowa, chodzi bowiem o ustalenie miejsca zamieszkania małoletniego dziecka.

5. Czy gdy w odpowiedzi na pozew nie zgadzamy się z opieką naprzemienną i wnosimy o przyznanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, a dziecko mieszka u drugiego rodzica, to czy wnosić o zabezpieczenie alimentów i miejsca zamieszkania u drugiego rodzica?

Można wnosić o udzielenie takiego zabezpieczenia. Dodatkowo można rozważyć alternatywny wniosek o zabezpieczenie w zakresie kontaktów, jest bowiem duże prawdopodobieństwo, że sąd oddali nam wniosek o zabezpieczenie w zakresie miejsca zamieszkania dziecka, gdy potomek mieszka u drugiego rodzica. Raczej sąd „przyklepie status quo”. Warto zatem, by ten drugi rodzic, zamierzający przejąć pełną opiekę nad dzieckiem, miał uregulowane kontakty z pociechą i rzeczywiście skwapliwie je realizował.

6. Czy dodatkowa opłata w wysokości 300 zł nie odnosi się wyłącznie do postepowania o dział wspólności majątkowej w postępowaniu nieprocesowym w przypadku złożenia zgodnego planu podziału? Czy jednak ta kwota winna być również uiszczona przy okazji wniosku w pozwie rozwodowym z art. 58 ust. 3 kro (tj. płacimy 600 zł tytułem pozwu i 300 zł tytułem działu?

Rzeczywiście o opłacie 300 zł od zgodnego podziału majątku mowa w art. 38 ust. 2 u.k.s.s.c., który znajduje się w Dziale 4 ustawy dotyczącym opłat w postępowaniu nieprocesowym. Jednak praktyka sadowa jest taka, że normę tę stosujemy również przy podziałach majątku w postępowania rozwodowych, mimo że toczą się w trybie procesowym.

7. Czy w przypadku zaskarżenia wyroku rozwodowego co do alimentów, w pozostałym zakresie wyrok się uprawomocnia?

Od kilku lat taka jest praktyka sądowa. Kiedyś było inaczej – stosowano zasadę jednolitości wyroku rozwodowego, co oznaczało, że zaskarżenie go choćby w części powodowało, że nie uprawomocniał się w całości.

Odpowiednie przygotowanie do spotkania ze strony Klienta pozwoli nam na natychmiastowe wniknięcie w charakter powierzonej nam sprawy, a co za tym idzie szybką ocenę i przedstawienie Państwu jej mocnych i słabych stron, określenie priorytetów oraz celów do osiągniecia. Dlatego też, prosimy o zebranie ze sobą wszystkich dokumentów mających jakikolwiek związek ze sprawą. Pomocne będzie również odtworzenie poszczególnych zdarzeń (daty, miejsca, osób w nich uczestniczących) oraz zastanowienie się nad listą potencjalnych świadków.